کاربردی ترین اصطلاحات بورس ایران

۲۳ اصطلاح رایج در بورس

نماد

نماد نام اختصاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. برای مثال نماد شرکت داروسازی سبحان در بورس، دسبحا است. حرف اول نماد برگرفته از صنعتی است که شرکت در آن قرار دارد و بخش دوم نماد در واقع خلاصه نام شرکت است.

مثلا در نماد خساپا، حرف خ بیانگر صنعت خودرو و کلمه ساپا مخفف سایپا است. فعالان بورس عمدتا به جای استفاده از نام کامل شرکت ها از نماد آنها استفاده می‌کنند.

توقف نماد

گاهی اوقات معاملات سهام برخی از شرکت‌ها در بورس به طور موقت متوقف می‌شود که به این حالت اصطلاحا توقف نماد می‌گویند. توقف نماد زمانی اتفاق می‌افتد که رویداد با اهمیتی در خصوص آن شرکت اتفاق افتاده باشد به نحوی که این رویداد بتواند موجب افزایش یا کاهش بیش از اندازه قیمت سهام آن شرکت شود.

برای مثال قبل از برگزاری مجامع سالیانه هر شرکت، نماد آن شرکت متوقف می‌شود زیرا در مجمع سالیانه، سود سهام داران مشخص خواهد شد و این موضوع می‌تواند بر قیمت سهم بعد از مجمع تاثیر زیادی داشته باشد. این امر به سرمایه گذاران اجازه می‌دهد تا پس از انتشار اطلاعات کامل و شفاف شدن وضعیت شرکت، در شرایط یکسان و عادلانه درخصوص خرید، فروش یا نگهداری آن سهم تصمیم گیری کنند.

مجامع شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

به گردهمایی سهام داران و مدیران شرکت که به منظور تصمیم گیری در خصوص مسائل مهم شرکت برگزار می‌شود، مجمع می‌گویند. سهام داران شرکت متناسب با میزان سهم خود، در مجامع حق رأی دارند. هیئت مدیره شرکت موظف است حداقل ۱۰ روز قبل از برگزاری مجمع، آگهی برگزاری مجمع را در روزنامه کثیر الانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت اتنخاب شده است، منتشر کند تا سهام داران ازاین موضوع مطلع شوند. همچنین آگهی برگزاری مجمع در سایت کدال نیز منتشر می شود.

مجامع شرکت‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود: مجمع سالیانه و مجمع فوق العاده

هیئت مدیره شرکت موظف است هر سال یکبار سهام داران شرکت را دعوت کرده و گزارش عملکرد سالیانه خود را به آنها ارائه دهد که به این گردهمایی مجمع عمومی سالیانه گفته می‌شود. در مجمع عمومی سالیانه در خصوص موارد مهمی مانند میزان سود تقسیمی سهام داران صحبت شده و برای انتخاب اعضای هیئت مدیره رای گیری می‌شود.

غیر از مجمع سالیانه هر مجمع دیگری که توسط شرکت برگزار شود، مجمع فوق العاده نام دارد. در مجامع فوق العاده عمدتا در خصوص مواردی مانند افزایش سرمایه شرکت، تغییر نشانی و نام شرکت و … تصمیم گیری می‌شود.

سال مالی

سال مالی دوره یک ساله ای است که مبنای محاسبه سود و زیان و سایر گزارش های مالی شرکت است. به عنوان مثال سال مالی شرکت ایران خودرو از ابتدای فروردین تا پایان اسفند هر سال است. در پایان سال مالی، مجمع سالیانه شرکت برگزار می‌شود و عملکرد هیئت مدیره در طول سال مالی مورد ارزیابی سهام داران قرار می‌گیرد. هیئت مدیره شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت ۴ ماه پس از پایان سال مالی شرکت، مجمع عادی سالیانه را برگزار کند.

صورت سود و زیان

سودآوری شرکت یکی از عوامل بسیار مهم جهت تصمیم‌گیری برای خرید سهام آن شرکت است. شرکتها صورت سود و زیانشان را در پایان سال مالی خود منتشر کرده و در آن سهام داران را از میزان سودآوری شرکت مطلع می‌کنند. در صورت سود و زیان مواردی از جمله میزان فروش، میزان هزینه‌ها و سایر اطلاعات با اهمیت مربوط به عملکرد شرکت قابل مشاهده است.

نسبت سود به زیان (ریسک به ریوارد)

شاخص یا نسبت سود به زیان یا همان ریسک به ریوارد شاخصی برای تعیین حد ضرر و حد سود برای سرمایه گذاری در معاملات بورس می‌باشد. این شاخص می‌تواند جهت تصمیم‌گیری برای خرید یا عدم خرید سهم در بورس مورد توجه سرمایه گذاران قرار گیرد. نسبت ریسک به ریوارد یعنی اینکه شما در مقابل چند درصد سود حاضر هستید چند درصد از سرمایه خود را به خطر بیندازید.

نحوه محاسبه ریسک به ریوارد

برای محاسبه این نسبت ابتدا باید ریسک و ریوارد را طبق فرمول زیر بدست آورد:

حد ضرر – قیمت سهم = ریسک
حد سود – قیمت سهم = ریوارد

سپس اعداد بدست آمده را در فرمول ریسک به ریوارد (Risk/Reward) قرار دهید. زمانی باید وارد معامله شوید که این نسبت عددی بین ۲ و ۳ به دست آید. خرید سهام بدون در نظر گرفتن نسبت ریسک به ریوارد (که با کمی تجربه و شناخت نقاط حمایتی و مقاومتی به صورت ذهنی مشخص است) شاید یکی دو بار موفقیت آمیز باشد ولی هیچ گاه موفقیت پیوسته و مداومی برای شما نخواهد داشت و به مرور زمان خواهید دید که سرمایه شما از سرمایه اولیه کمتر شده است.

ترازنامه

علاوه بر سودآوری شرکت، سرمایه گذاران باید به میزان دارایی‌ها و بدهی‌های شرکتها نیز توجه کنند. ترازنامه که همانند صورت سود و زیان در پایان دوره مالی شرکت برای اطلاع سهام داران منتشر می‌شود همانند یک تصویر واضح و شفاف، وضعیت شرکت را از نظر میزان دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام نشان می‌دهد.

در ترازنامه؛ دارایی‌های شرکت، وجوه نقد، املاک، تجهیزات و ماشین آلات، همچنین میزان تعهدات، تسهیلات و بدهی‌های شرکت به بانک ها، تامین کنندگان مواد اولیه و … نمایش داده می‌شود. در نهایت آنچه پس از کسر بدهی‌های شرکت از دارایی‌های آن باقی می‌ماند به عنوان سرمایه سهام داران شرکت یا اصطلاحا حقوق صاحبان سهام قابل مشاهده است.

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد بیانگر چگونگی ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان آن واحد برای ایجاد وجه نقد است. در نتیجه مشخص کننده کیفیت سود تحصیل شده واحد تجاری است. به تعبیری دیگر صورت جریان وجوه نقد به بررسی تغییرات وجوه نقد یک شرکت در فاصله زمانی بین دو صورت مالی می‌ پردازد.

سود هر سهم (EPS)

اگر کل سود پس از کسر مالیات را که شرکت در پایان سال مالی خود به دست می آورد بر تعداد سهام منتشر شده شرکت تقسیم کنید، عدد حاصل بیانگر سود هر سهم است. برای مثال اگر براساس اطلاعات مندرج در صورت سود و زیان، کل سود خالص شرکت در پایان سال مالی ۲۰ میلیارد ریال و تعداد سهام شرکت هم ۱۰ میلیون سهم باشد، سود هر سهم ۲،۰۰۰ ریال (۲۰،۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰/۱۰.۰۰۰.۰۰۰) خواهد بود.

سود تقسیمی هر سهم (DPS)

شرکت‌ها ممکن است همه سودی را که به دست می آورند بین سهام داران توزیع نکنند و بخشی از آن را برای اجرای برنامه‌های توسعه ای شرکت نگه دارند. به میزان سودی که به ازای هر سهم بین سهام داران توزیع می‌شود، سود تقسیمی هر سهم یا اصطلاحا DPS می گویند. سود تقسیمی هر سهم به افرادی تعلق می‌گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهام آن شرکت را در اختیار داشته باشند. یعنی اگر شخصی سهام یک شرکت را قبل از برگزاری مجمع عادی آن بفروشد دیگر سود تقسیمی به وی تعلق نمی گیرد. اگر در مثال قبل شرکت به ازای هر سهم ۱،۵۰۰ ریال از ۲،۰۰۰ ریال سود را توزیع کند، DPS شرکت ۱،۵۰۰ ریال خواهد بود. تصمیم گیری در خصوص میزان تقسیم سود در مجمع عادی سالیانه و با رای گیری از سهام داران انجام می‌شود. شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت ۸ ماه این مبلغ را به سهام داران بپردازد.

سرمایه گذاران باید هنگام انتخاب سهام به سیاست شرکت در توزیع سود توجه باشند. برخی از شرکت ها ممکن است درصد کمی از سود خود را تقسیم کنند و برخی دیگر ممکن است همه سود خود را تقسیم کنند. برای مثال افرادی که دریافت سود مستمر برای آنها مطلوبیت دارد ترجیح می‌دهند سهام شرکت‌هایی را خریداری کنند که سود تقسیمی آنها بیشتر است اما افرادی که دید بلند مدت تری دارند بیشتر به سراغ شرکت‌هایی می روند که به جای درصد تقسیم سود زیاد بخش عمده سود سالیانه را صرف توسعه فعالیت های شرکت می‌کنند.

پیش بینی سود

مدیران شرکت قبل از شروع سال مالی براساس وضعیت عملکردشان در سال‌های گذشته و برنامه هایی که برای اجرا در سال آینده مدنظر دارند، پیش بینی درآمد هر سهم (EPS) را برای سال آینده را اعلام می‌کنند و به صورت فصلی یعنی هر سه ماه یک بار طی سال این پیش بینی را با توجه به عملکرد واقعی بازنگری می‌کنند. تمامی این اطلاعات با توجه به اینکه هنوز سال مالی شرکت به پایان نرسیده است “پیش بینی” محسوب می‌شود. بعد از اتمام سال مالی شرکت و مشخص شدن عملکرد واقعی آن سال، درآمد واقعی هر سهم اعلام خواهد شد. به عنوان مثال شرکت {الف} در پایان سال ۱۳۹۵ پیش بینی می‌کند که در پایان سال مالی ۱۳۹۶ به ازای هر سهم ۳،۰۰۰ ریال سود به دست آورد.

تعدیل سود

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس موظف اند در دوره های سه ماهه عملکرد واقعی خود را بررسی کرده و علاوه بر مقایسه عملکرد واقعی با بودجه پیش بینی شده، پیش بینی جدید خود از میزان سودآوری شرکت را براساس عملکرد واقعی به بازار منعکس کنند. این تغییرات در سود پیش بینی شده را تعدیل سود می‌گویند. سرمایه گذاران باید در تصمیم گیری های خود به تعدیل سود سهام توجه داشته باشند.

به عنوان مثال شرکت {الف} پیش بینی کرده است که در پایان سال مالی ۱۳۹۵ میزان ۳،۰۰۰ ریال سود به ازای هر سهم به دست آورد اما پس از گذشت سه ماه از فعالیت شرکت و با بررسی عملکرد این سه ماه، پیش بینی خود را تغییر داده و از ۳،۰۰۰ ریال به ۳،۲۰۰ ریال افزایش می‌دهد. همین شرکت ممکن است پس از بررسی عملکرد شش ماهه خود به این نتیجه برسد که سود ۳،۲۰۰ ریالی با ادامه شرایط فعلی قابل تحقق نیست و پیش بینی سود شرکت باید به ۲،۹۰۰ ریال کاهش یابد.

درصد تحقق سود

در مثال قبلی اگر شرکت در ابتدای سال ۱۳۹۵ پیش بینی کرده بود که در پایان سال ۳،۰۰۰ ریال سود به ازای هر سهم به دست آورد و در پایان سال میزان سود تحقق یافته این شرکت به ازای هر سهم ۲،۷۰۰ ریال بوده باشد به این معناست که شرکت {الف} توانسته است ۹۵ درصد سود پیش بینی شده خود را محقق کند. هر اندازه درصد تحقق سود یک شرکت بالاتر باشد، نشان دهنده پیش بینی دقیق تر و عملکرد بهتر آن شرکت است.

سیو سود (Save Profit)

سیو سود در حقیقت به معنای ذخیره کردن یا تحقق بخشیدن سود تعلق گرفته می‌باشد و این کار با فروش تنها بخشی از سهام صورت می‌گیرد و به معنای فروش کل سهم نیست. معمولا سیو سود زمانی انجام می‌شود که ما همچنان به بنیاد قوی و آینده درخشان سهم مورد نظر ایمان داریم اما بنا به دلایلی نگران کاهش ناگهانی قیمت سهم و از دست رفتن سودمان هستیم و یا به دلیل نیاز مالی می‌خواهیم مقداری از سهام مورد نظر را به فروش برسانیم. استراتژی سیو سود به شما کمک می‌کند در عین حال که ریسک و ضرر کمتری متحمل می‌شوید و هزینه کمتری می‌دهید، بازدهی بیشتری کسب کنید.

فرض کنید شما پیش بینی می‌کنید نماد مورد نظرتان در قیمت ۵۰۰۰ تومان مقاومتی دارد که تحت شرایطی می‌تواند از آن عبور کند و سپس به سمت اهداف قیمتی بعدی قدم بردارد، این استراتژی می گوید بخشی از سرمایه خود را خارج کنید و اگر مفروضات شما برای ادامه مسیر تایید شد مجددا وارد شوید. در این حالت شما ریسک کاهش قیمت و عدم تایید مفروضات خود برای ادامه مسیر را کاهش داده اید، ضمن این که ممکن است در این بین بتوانید از سرمایه خود استفاده دیگری نیز داشته باشید. سه حالت را برای سیو سود می‌توان در نظر گرفت:

1. کل سرمایه تان را خارج کنید.
2. بخشی که سود کردید را خارج کنید و اصل پول را نگه دارید. درصدهای مختلفی را با توجه به شرایط پرتفوی و استراتژی معاملاتی و سرمایه گذاری شما می‌توان تعریف کرد.
3. اصل پول را خارج کنید و سود خود را در سهام نگه دارید.

نکته دیگر بُعد زمان است، فارغ از این که چه میزان از پول را خارج و چه میزان را در سهام نگهداری می‌کنید، نکته مهم این است که در چه بازه زمانی اقدام به سیو سود می‌کنید. لازم به ذکر است که ابزار تحلیل تکنیکال ابزار موثری در هر دو بخش است. اگر بازه زمانی کوتاه مدت را مد نظر دارید ساده ترین ابزار حمایت ها و مقاومت ها هستند که راهنمای خوبی می‌باشند تا بدانید روی چه نقاطی می‌توانید سیو سود داشته باشید. افرادی که به صورت کوتاه مدت سرمایه گذاری می‌کنند مدام در نقاط حمایت و مقاومت اقدام به خرید و فروش می‌کنند. ضمن اینکه میزان ریسک پذیری و ریسک گریزی شما در اتخاذ استراتژی تاثیرگذار است.

برای مثال افراد ریسک گریز بیشتر ترجیح می‌دهند اصل سرمایه را حفظ کنند و با سودشان، سهامداری را ادامه دهند. به طور کلی نمی‌توان استراتژی معاملاتی هیچ دو نفری را در بازار سهام شبیه هم دانست چرا که هیچ دو نفری تمایلات سرمایه گذاری یکسانی ندارند اما مهم این است که استراتژی سیو سود را به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای “چگونه قدم برداشتن در فرآیند سرمایه گذاری” در نظر داشته باشید.

نسبت P/E

P/E نسبت قیمت به درآمد است که نشانگر اقبال بازار نسبت به سهم مورد نظر است. اگر یک شرکت پی به ای یک داشته باشد یعنی سود شما بعد از یک سال برابر سرمایه گذاری تان می‌شود. بسیاری از افراد براساس این نسبت در مورد خرید و فروش سهام در بورس تصمیم گیری می‌کنند. در محاوره عمومی گفته می‌شود که نسبت پی به ای پایین نشان دهنده ریسک کمتر و در عوض سود کمتر (از لحاظ افزایش قیمت سهم) است و نسبت پی به ای بیشتر نشان دهنده ریسک بیشتر ولی سود بیشتر است.

صف خرید و فروش

هنگامی که خریداران زیادی برای یک سهم وجود داشته باشد ولی فروشنده ای برای آن نباشد، اصطلاحا می‌گویند برای آن سهم صف خرید تشکیل شده است. تشکیل صف خرید برای یک سهم نشان دهنده اقبال سرمایه گذاران به آن سهم است. در نقطه مقابل وقتی حجم عرضه یک سهم در بورس بیشتر از حجم تقاضا برای آن سهم باشد، برای سهم مذکور صف فروش شکل می‌گیرد. تشکیل صف فروش برای یک سهم حاکی از بی‌ رغبتی سرمایه گذاران به آن سهم است.

دامنه نوسان

منظور از دامنه نوسان، حداکثر افزایش یا کاهشی است که قیمت سهام شرکت در یک روز می‌تواند داشته باشد. درحال حاضر دامنه نوسان قیمت سهام در بورس تهران و فرابورس ۵ درصد است. مثلا اگر قیمت سهم {الف} در بورس تهران در ابتدای روز ۱۰۰۰ ریال باشد، قیمت این سهم در پایان ساعت معاملات آن روز حداکثر می‌تواند ۵۰ ریال افزایش یا ۵۰ ریال کاهش داشته باشد. دامنه نوسان با این هدف تعیین شده است که در مواقع بحرانی یا در مواردی که بازار تحت تاثیر رفتارهای هیجانی برخی سهام داران به ویژه سهام داران خرد قرار دارد از بروز نوسانات شدید در قیمت سهام و در نتیجه ضرر و زیان هنگفت سهام داران جلوگیری شود.

حجم مبنا

حجم مبنا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معامله شود تا قیمت آن سهم بتواند براساس سقف دامنه نوسان افزایش یا کاهش یابد. در صورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

قیمت پایانی سهم

قیمت پایانی سهم یک شرکت در واقع میانگین قیمت‌هایی است که آن سهم در طول روز براساس آن قیمت‌ها معامله شده است. قیمت پایانی سهام، قیمتی است که معامله سهم در ابتدای روز بعد براساس آن قیمت آغاز می‌شود و لزوما قیمت پایانی سهم با آخرین قیمت سهم برابر نیست.

اگر میزان معاملات روی یک سهم از حجم مبنا کمتر باشد، درصد افزایش یا کاهش قیمت آن سهم نیز کمتر از حداکثر میزان افزایش یا کاهش تعیین شده براساس مقررات خواهد بود. طبیعتا اگر حجم معاملات سهم حداقل به اندازه حجم مبنا بوده باشد میانگین محاسبه شده به عنوان قیمت پایانی سهم در سامانه معاملات ثبت خواهد شد اما اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد به همان نسبت از میزان افزایش یا کاهش قیمت سهم هم کاسته شده و قیمت پایانی بر این اساس محاسبه و در سامانه معاملات ثبت می‌شود.

کد معاملاتی یا کد بورسی

عبارت است از کدی ثابت که به سهام داران اختصاص داده می‌شود تا در هنگام خرید و فروش سهام از آن استفاده کنند. این کد متشکل از سه حرف اول نام خانوادگی افراد به همراه یک عدد ثابت است که در معاملات سهام کارکردی مشابه شماره حساب در نقل و انتقالات بانکی را دارد. مثلا فردی که نام خانوادگی او حسنی است ممکن است کدی به صورت حسن ۰۵۶۲۳ داشته باشد.

برای خرید و فروش سهام، دریافت کد معاملاتی الزامی است. شرکت‌های کارگزاری این کار را برای سهولت در امر خرید و فروش سهام انجام می‌دهند یعنی یک بار مدارک شناسایی شما را دریافت کرده و به جای آن به شما کدی می‌دهند که در معاملات همواره با آن کد شناسایی می‌شوید.

سهام شناور آزاد

مقدار سهمی است که انتظار می‌رود در آینده نزدیک قابل معامله باشد یعنی در صورت اخذ قیمت مناسب آن را برای فروش ارائه می‌کنند. مثلا فرض کنید ۸۰ درصد سهام شرکتی در اختیار شرکت {الف} است و هیچ وقت هم قصد فروش سهام خود را ندارد پس این شرکت فقط ۲۰ درصد سهام شناور آزاد دارد که قابل معامله است و جا به جا می‌شود. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهام داران بررسی شده و سهام داران راهبردی مشخص شوند.

به بیان دیگر سهام شناور آزاد همان نسبتی از سهام یک شرکت است که در بازار قابل معامله بوده و در فرایند معاملات، بین سهام داران مختلف جا به جا می‌شود. عرضه و تقاضای این بخش از سهام است که قیمت سهام شرکت را تعیین می‌کند و قابلیت نقد شوندگی سهام را نشان می‌دهد و بخش بلوکه شده به دلیل عدم حضور در فرایند عرضه و تقاضای روزانه در نوسان و تعیین قیمت سهام تاثیری ندارد.

پولبک (PULL BACK)

پولبک اصطلاحا به معنی بوسه خداحافظی یا بوسه وداع است یعنی سهم در هنگام آماده شدن جهت صعود و یا نزول پر قدرت به خط روندی که برایش ترسیم شده برخورد می‌کند و به روندی که داشته بر می‌گردد. هنگامی که قیمت یک سهم از مقاومت یا حمایت خود رد می‌شود احتمال دارد که به مقاومت یا حمایت قبلی خود بازگشت کند و مجدد به روند برگردد (نمودار خط روند را شکست می دهد، مقداری حرکت می‌کند و از خط روند دور می‌شود اما دوباره برگشته و به آن برخورد می‌کند).

• اگر قیمت قبل از شکست خط روند کمی افت کند و بعد خط روند شکسته شود عموما دیگر پولبک نمی‌زند و به صورت شارپ به بالا می‌رود.
• پولبک باید حرکتش کند باشد و آرام برگردد. همچنین پولبک قرار نیست حتما برگردد تا خط روند را تاچ کند.

شکست فیک (Fake Breakout)

استراتژی معاملاتی بسیاری از افراد در بازارهای مالی این است که وقتی مقاومتی در نمودار شکسته می‌شود، تصور می‌کنند که روند با گذر از مقاومت، صعودی شده و فرصت مناسبی برای خرید است اما گاها این شکست‌ها فیک هستند و پس از زدن چند کندل صعودی به مسیر نزولی خود باز می‌گردند و برعکس.

به بیان دیگر شکستگی که بر اثر خستگی بازار ایجاد می‌شود یعنی روند کم جون شده و مدتی رِنج می‌زند و خط روند بر اثر رِنج شدن بازار شکسته می‌شود، شکست فیک است. براساس این شکست نباید معامله کرد. حجم معاملات در زمان شکست به شدت پایین است.

به کمک دو ترفند می‌توانید شکست فیک را از شکست واقعی تشخیص دهید:

1. در هر بازاری که حضور داشته باشید باید بدانید در زمان‌هایی که حجم معاملات در بازار کاهش پیدا می‌کند معمولا شکست‌ها فیک خواهند بود چون افراد، شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ در این زمان‌ها معامله نمی‌کنند! در بازار بورس تهران فرقی نمی‌کند چه زمانی،‌ هرگاه حجم معاملات کاهش پیدا کرد می‌توان انتظار شکست‌های فیک را نیز از این بازار داشت.
   بنابراین برای اینکه فریب شکست‌های مقاومت و حمایت غیر واقعی در تایم فریم نمودار بازارهای مالی فوق را نخورید، در ساعات و زمان‌هایی که حجم معامله در این بازار‌ها کاهش پیدا می‌کند معامله ‌ای را باز نکنید!
2. ممکن است حجم معامله در بازار کاهشی نباشد و الگوی فوق را نتوان برای پیگیری روندها لحاظ کرد اما همچنان شکست‌های غیر واقعی در بازار وجود داشته باشد. بنابراین یک راه و ترفند دیگر نیز برای تشخیص چنین روند‌هایی وجود دارد:

• وقتی در خط مقاومت صعودی، خط مقاومت شکسته می‌شود. معمولا این روند پس از تجربه‌ چند کندل صعودی دوباره به زیر خط مقاومت سقوط می‌کند. بنابراین حواستان باشد در خط مقاومت صعودی که روی یک نمودار رسم کرده‌اید، به شکست‌های این نوعی اعتماد نکنید!

• در خط حمایت نزولی نیز الگوی فوق صدق می‌‌کند. معمولا در خطوط حمایت نزولی وقتی حمایت شکسته می‌شود چندین کندل رو به پایین اتفاق افتاده و روند دوباره به مسیر صعود خود باز می‌‌گردد. بنابراین حواستان باشد که به شکسته شدن خطوط حمایت نزولی نیز اعتماد نکنید!
در این ترفند حتما باید به صعودی بودن خطوط مقاومت و نزولی بودن خطوط حمایت دقت کنید. چرا که اگر شیب خط مقاومت و حمایت به این شکل نباشد، نمی‌توان نتیجه شکست فیک را از آن حاصل کرد.

اگر شکست کار بازیگران (سهامداران عمده) باشد:

• معامله سنگینی اتفاق نمی افتد و قدرت فروشنده حقیقی یا خیلی کم است یا قدرت فروشنده ۴۰ برابر خریدار می‌باشد.
• افزایش حجم در شکست تاییدی بر اصل بودن شکست است. همچنین اگر RSI خط روندش را شکست به احتمال ۶۰ الی ۷۰ درصد خط روند قیمت هم می‌شکند.