اطلاع از تاریخچه بورس ایران کمک می‌کند تا چشم انداز وسیع تری از تحولات بازار بورس ایران داشته باشید. دانستن سیر زمانی و روند توسعه بورس از زمان تاسیس آن تا به الان کمک می‌کند تا دید وسیع تری نسب به تحولات بازار سرمایه ایران بدست آورید. خط سیر وقایع بورس ایران را در این پست برایتان بازگو می‌کنیم.
چگونه بورس در ایران تشکیل شد؟
ایده اولیه ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ باز می‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام وان لوترفلد درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی هایی را انجام داد و طرح قانونی تاسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد.
تاسیس بورس
هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داده بود اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده ۱۲ سال به تاخیر افتاد. به دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی سال ۱۳۲۸ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب بالاخره در سال ۱۳۳۳ کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت نامه اولیه تاسیس بورس در این کمیسیون تنظیم شد.
لایحه قانون بورس اوراق بهادر
در اواخر همان سال گروهی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل برای مشارکت در راه اندازی بورس ایران به کشورمان دعوت شدند و نحوه تاسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد. در نهایت پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی در سال ۱۳۴۵، لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید و وزارت اقتصاد، قانون تاسیس بورس اوراق بهادار را به بانک مرکزی ابلاغ و درخواست کرد که نسبت به اجرای مفاد قانون نامبرده اقدام کند اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.
شروع فعالیت بورس و پذیرش سهام
بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶ فعالیت خود را به طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و موسسات پذیرفته شده در بورس عامل مهمی جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی، ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و داد و ستد اوراق قرضه از ۱۰ میلیارد ریال به ۳۵۸ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس در مجموع سهام ۳۸۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.
عملکرد بورس تهران بعد از انقلاب ۵۷
از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به دلیل بی اعتمادی به دولت، وضع مالی شرکت‌ها و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه رو شد و به حالت نیمه تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در سال ۱۳۵۸ باعث دسته بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آنها پدید آمد.
بدین ترتیب بر اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که داد و ستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهره مشخص، ربوی تشخیص داده شد.
بنابراین به دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، داد و ستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۷ تقریبا متوقف شد. در سال ۱۳۶۸ و به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۷۱ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۷۰ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۷۱ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۷۱ و مهمتر از همه تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.
بررسی روند فعالیت بورس بین سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده است. بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۱ دوره تازه ای از فعالیت خود را تجربه کرد و زمینه تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه ریزی شد. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه مندی و اعتبار فعالیت‌ها و بکارگیری شیوه‌های موثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ که به طور نسبی ایجاد شده بود کمک کرد بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کند.
قانون بازار اوراق بهادر
بورس ایران در طول تاریخ فعالیت خود همواره فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده است اما یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس ایران، تاسیس قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بوده است که ضمن رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در ایران را فراهم کرد. براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش‌های عملیاتی آن تفکیک شد. به این معنا که در سال ۱۳۸۵ سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بورس تشکیل گردید. سازمان بورس که خود تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می‌کند؛ وظایف متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین وظایف آن تاسیس و نظارت بر عملکرد بورس‌های مختلف است.
هرآنچه درباره تاریخچه بورس ایران باید بدانید را با ذکر تاریخ در این پست شرح دادیم،
نظراتتان را درباره آینده بورس در ایران با ما به اشتراک بگذارید.
نظراتتان را درباره آینده بورس در ایران با ما به اشتراک بگذارید.